Wij hebben meer dan eens een bezoek gebracht aan de keramiekstad Boleslawiec in Polen. Het is een aardig Midden-Europees stadje. Het lag tot 1945 op Duits grondgebied; het heette toen Bunzlau. Na 1945 is de Duitse bevolking verdreven en kwamen er Poolse inwoners in hun plaats. Daarmee kwam geen einde aan de eeuwenoude keramiektraditie van het plaatsje; die werd door de nieuwe inwoners vrij snel overgenomen, met dezelfde werkwijzen en kleurrijke motieven. In de omgeving wordt zeer geschikte pottenbakkersklei aangetroffen, vandaar dus.
Maar over het fraaie handbeschilderde keramiek ga ik het niet hebben.
Tijdens een wandeling door het stadje viel mijn oog op een oude fabriek met het opschrift ‘Concordia’. Ik vond het er interessant uitzien. Op internet is veel te vinden. Gebouwd in 1871, door de heer Samson Woller. Een kloek gebouw met een klokkentoren. Een textielfabriek die in zijn hoogtijdagen in het interbellum duizend arbeiders aan het werk had. ‘Concordia Spinnerei und Weberei’.
Nu vervallen, kapotte ramen. Een verroest spoor naar een overwoekerd laadperron. Er komt echt nooit meer een trein, want er is later een soort bijgebouwtje over de rails gezet. Ik heb een zwak voor dit soort gebouwen. Vergane glorie. Een gebouw om zwartwitfoto’s van te maken.
Concentratiekamp
Zo’n gebouw waarvan je kunt zeggen ‘als muren toch eens kunnen spreken’. En inderdaad. Want het is haast niet voor te stellen hoe uitbreid in de Tweede Wereldoorlog het netwerk van concentratiekampen en werkkampen was. Van 2 oktober 1944 tot 11 februari 1945 waren de derde en vijfde verdieping van deze textielkolos ingericht als concentratiekamp, een subkamp van Gross-Rosen. Het was een werkkamp, waar honderden gevangenen vliegtuigonderdelen maakten, met name vleugels voor de Focke-Wulf 190. De gevangenen werden daarna overgebracht naar kamp Mittelbau en vervolgens naar Bergen Belsen. Ze werden er bevrijd op 15 april 1945.
Een filmpje op YouTube, in 2016 opgenomen door een aantal urban explorers, suggereert dat het gebouw nu voor een groot deel leeg staat. Maar toen wij er op 9 september 2020 langsliepen, was op de benedenetage bij het laadperron licht en activiteit. Zo te horen een weefgetouw. En er hing een bordje dat ergens in de hoek van de binnenplaats een winkel in het plaatselijke aardewerk gevestigd was.
Concordia. Een oud gebouw waar je misschien achteloos aan voorbij loopt. En waar je best even bij stil mag staan.
