Wij hebben meer dan eens een bezoek gebracht aan de keramiekstad Boleslawiec in Polen. Het is een aardig Midden-Europees stadje. Het lag tot 1945 op Duits grondgebied; het heette toen Bunzlau. Na 1945 is de Duitse bevolking verdreven en kwamen er Poolse inwoners in hun plaats. Daarmee kwam geen einde aan de eeuwenoude keramiektraditie van het plaatsje; die werd door de nieuwe inwoners vrij snel overgenomen, met dezelfde werkwijzen en kleurrijke motieven. In de omgeving wordt zeer geschikte pottenbakkersklei aangetroffen, vandaar dus.

Maar over het fraaie handbeschilderde keramiek ga ik het niet hebben.

Tijdens een wandeling door het stadje viel mijn oog op een oude fabriek met het opschrift  ‘Concordia’. Ik vond het er interessant uitzien. Op internet is veel te vinden. Gebouwd in 1871, door de heer Samson Woller. Een kloek gebouw met een klokkentoren. Een textielfabriek die in zijn hoogtijdagen in het interbellum duizend arbeiders aan het werk had. ‘Concordia Spinnerei und Weberei’.

Nu vervallen, kapotte ramen. Een verroest spoor naar een overwoekerd laadperron. Er komt echt nooit meer een trein, want er is later een soort bijgebouwtje over de rails gezet. Ik heb een zwak voor dit soort gebouwen. Vergane glorie. Een gebouw om zwartwitfoto’s van te maken.

Concentratiekamp

Zo’n gebouw waarvan je kunt zeggen ‘als muren toch eens kunnen spreken’. En inderdaad. Want het is haast niet voor te stellen hoe uitbreid in de Tweede Wereldoorlog het netwerk van concentratiekampen en werkkampen was. Van 2 oktober 1944 tot 11 februari 1945 waren de derde en vijfde verdieping van deze textielkolos ingericht als concentratiekamp, een subkamp van Gross-Rosen. Het was een werkkamp, waar honderden gevangenen vliegtuigonderdelen maakten, met name vleugels voor de Focke-Wulf 190. De gevangenen werden daarna overgebracht naar kamp Mittelbau en vervolgens naar Bergen Belsen. Ze werden er bevrijd op 15 april 1945.

Een filmpje op YouTube, in 2016 opgenomen door een aantal urban explorers,  suggereert dat het gebouw nu voor een groot deel leeg staat. Maar toen wij er op 9 september 2020  langsliepen, was op de benedenetage bij het laadperron licht en activiteit. Zo te horen een weefgetouw. En er hing een bordje dat ergens in de hoek van de binnenplaats een winkel in het plaatselijke aardewerk gevestigd was.

Concordia. Een oud gebouw waar je misschien achteloos aan voorbij loopt. En waar je best even bij stil mag staan.

[Show as slideshow]

Wij waren twee weken op vakantie, van eind augustus tot midden-september. Stedentrip Midden-Europa, in landen die vroeger achter het IJzeren Gordijn lagen. We hadden het leuk, het weer werkte gemiddeld genomen mee en omdat Duitsland en Polen geen uitzonderlijk coronarisico opleveren durfden we het (met mondkapje in winkels en musea) wel aan.

Tussen Nederland en Krakau ligt een stukje Europa dat de laatste 80 jaar het nodige voor zijn kiezen heeft gekregen.

Dresden is in 1945 door geallieerde bommenwerpers volkomen van de kaart geveegd. Daar zie je nu weinig meer van. De barokke stad is na de oorlog met grote zorg in oude luister hersteld. Eén van de laatste huzarenstukjes: de herbouw van de Frauenkirche, die jarenlang als ruïne (‘Mahnmal’) in de binnenstad heeft gestaan. Bij de herbouw is een deel van de oude stenen herbruikt (je herkent ze aan de donkere kleur). Naast de kerk staat een reusachtige, vrij vormloze steenklomp. Het  laatste stukje ruïne, zeg maar. Een metalen schildje maakt duidelijk dat dit ooit een stuk was van de originele koepel van de kerk.

De aangrijpende oorlogsfilm ‘Schindler’s List’ speelt zich goeddeels af in een industriewijk in Krakau. De fabriek van Oskar Schindler, waar hij velen van de vernietigingskampen redde, staat er nog. Na de oorlog werd er telecommunicatie-apparatuur gemaakt, nu is het een museum, gewijd aan de Nazi-bezetting van Krakau. Dat het vrij onaanzienlijke fabrieksgebouw nu museum is, is ongetwijfeld mede geïnspireerd door de film. Geen museum waar je blij van wordt, wel leerzaam.

Auschwitz, niet ver van Krakau, hebben we overgeslagen. De indruk die we er zo’n 25 jaar geleden opdeden was verpletterend genoeg.

[Show as slideshow]