Het Paleis van Justitie in ’s Hertogenbosch is een gebouw dat enig ontzag inboezemt. Stoere zuilen bij de ingang, een binnenplaats die enorm lijkt. Hier wordt recht gesproken, dat is duidelijk. Binnen is het soberheid en degelijkheid troef. Zoals het hoort in een overheidsgebouw. Zeker het kamertje waar ik vandaag voor de rechter moest verschijnen had weinig frivools.
Maar frivoliteit hoort natuurlijk ook niet bij rechters. Rechtspraak is een serieuze zaak. Voordat de lezer zich zorgen gaat maken over mijn levenswandel – ik verscheen er als getuige. Dan nog staat het zweet je min of meer in de schoenen. Een beetje het idee van het mondeling examen Duits op de middelbare school, ook geen pretje. Maar de rechter en de advocaten maakten er gelukkig een rustige en ontspannen bijeenkomst van.
Waarom voor de rechter? Ik heb het namens mijn werkgever in het verleden meermalen aan de stok gehad met een bedrijfje uit Winschoten *), dat onze organisatie vermeldingen op zijn internetgids aanbood. Nou ja, aanbood… het soort acquisitiegesprekken waarbij uitgebreid de bedrijfsgegevens worden doorgenomen, waarbij wordt benadrukt dat je in het verleden niet wilde adverteren en dat daarom de gewone vermelding (die je überhaupt niet had) wordt voortgezet, waarin niets wordt gezegd over kosten. En of je de gegevens maar snel via de fax wilt bevestigen. En in die fax staat dan, in dit geval voluit in heel kleine letters, honderd euro per maand, looptijd zesendertig maanden. Er staat geen totaalbedrag op. Maar dat is dus € 3.600, ex BTW, alstublieft, bij elkaar geharkt in een telefoongesprek van nog geen twee minuten, en geen tegenprestatie van enige betekenis. Acquisitiefraude.
Dat wil zeggen, als je er in trapt en je handtekening zet. Dat op de fax iets heel anders staat dan in het telefoongesprek is gezegd, is lastig aan te tonen. Tenzij je, zoals ik, die telefoongesprekken opneemt. Als je het gesprek uitschrijft en de transcriptie van het gesprek naast de ‘faxofferte’ legt, zie je dat er nogal wat verschil tussen zit. Ik mocht bij de rechter, onder ede en met een nuchter plastic bekertje water voor me, in hoofdzaak verklaren dat wat in die telefoontranscipties stond, dat dat écht klopte en echt zo was gezegd. En dus wat heel anders was dan de faxaanbiedingen met veel kleine lettertjes.
Er was één maar. Het was geen strafzaak. Het was een civiele hogerberoepszaak. Een mevrouw van een firma in duurzaam hout in het Brabantse is er jaren geleden, in 2004, met boter en suiker ingestonken. Aan de telefoon zei de internetgids dat het om een kosteloze vermelding zou gaan, zo beweerde de mevrouw van het duurzaam hout, maar op het formulier tekende ze voor een vermelding van vele duizenden euro’s – al stond dat er in heel kleine lettertjes. Maar bewijs de inhoud van dat misleidende telefoongesprek maar eens, als je je handtekening hebt gezet. Toen de eerste rekening bij de firma binnenkwam bleek het bedrog pas. En de houtfirma besloot uit principe niet te betalen, ondanks aanmaningen en dreigementen van de internetgids.
De internetgids dreigde met de rechter. Dagvaardde de houtfirma. De internetgids ging bij de kantonrechter faliekant op z’n plaat. De internetgids zocht het hogerop en ging in beroep. Dat mag uiteraard. De houtfirma kreeg van de rechter gelegenheid te bewijzen dat de internetgids de zaak had belazerd. En zo gebeurde het dat op een donderdagochtend in 2012 een rechter, een griffier, twee advocaten, de mevrouw en de meneer van de houtfirma, de directeur van een stichting tegen acquisitiefraude en ondergetekende bezig waren met de nasleep van een ‘acquisitiegesprek’ van twee minuten uit 2004. Dat kost zeeën van tijd van mensen die hun tijd wel anders kunnen besteden. Veel cliënten van dit soort bedrijven betalen maar in arren moede – om maar van het gelazer af te zijn. Want de houtfirma en mijn werkgever zijn niet de enigen met aanvaringen met deze internetgids Je hoeft de naam van internetgids maar in een zoekmachine in te kloppen of je krijgt een machtige lading klachten over bedrog en intimidatie op je scherm.
Je mag hopen dat de rechter in wijsheid beslist – en als het aan mij ligt zegt de rechter dan dat het contract niet op een goede manier tot stand is gekomen en ontbindt de overeenkomst. Misschien zal de rechter nog iets van ‘dwaling’ zeggen, of misschien zelfs ‘misleiding’ of ‘bedrog’. Maar meer niet. De internetgids kan dan naar het geld van de houtfirma fluiten en is een boel geld aan gerechtelijke kosten kwijt. In het gunstigste geval dan. Hoop je.
Want stelselmatig, jarenlang, bedrijven door de telefoon voorliegen, ze in staat van misleiding een handtekening ontfutselen en ze vervolgens een stevige poot uitdraaien – daar bestaat in Nederland wel een wet tegen, maar de strafrechtelijke bewijslast is juridisch bijna niet rond te krijgen. De regering vindt preventie van acquisitiefraude belangrijk, maar laat het daar bij.
De eigenaar van de internetgids zal waarschijnlijk de schouders ophalen en nog eens een paar extra telefoontjes laten plegen om het verlies te compenseren. Het zal hem misschien twee minuten per gesprek kosten. Als-ie geluk heeft is het geldelijk verlies van deze zaak binnen een uur weer gecompenseerd. Ten koste van weer andere bedrijven, dat dan wel. Maar wie doet hem wat.
*) Nee, ik noem de naam van de betrokkenen maar niet voluit. Als ik hier uit overtuiging zou zeggen dat de internetgids (met naam en rugnummer) een boef en een oplichter is, dan loop ik dikke kans op een proces wegens smaad. Dura lex, sed lex.
Het recht heeft gezegevierd, denk ik dan. Zelfs als er tussen het ‘contract’ en arrest zo’n negen jaar zijn verstreken.
